Lanetli Olduğuna İnanılan Bir Mücevher: Hope Elması

Mücevherlerin, içlerinde kendi hikayelerini sakladığını düşünür müsünüz sizde? Onları ellerine alan insanlar, bu kıymetli 'taşların' sahipleri; izlerini bırakırlar mı acaba üzerlerinde? Ya da tam tersi, mücevherler sahiplerini etkileyebilirler mi? Bugün sizlere anlatmak istediğim mücevher kimilerince bir lanet taşıyor ve denk geldiği herkes bu lanetten nasibini alıyor. Karşınızda Hope Elması (Umut Elması, Mavi Elmas)

Günümüzde Amerika'da, Doğal Tarih Müzesi'nde bulunan bu elmasın aslında çok daha karmaşık ve uzun bir geçmişi var. Kralların, eşlerinin, koleksiyoncuların, sosyetiklerin, hükumdarların ve birçoklarının elinden geçmiş bu mücevherin serüvenine gelin beraber bakalım. Bundan 1.1 milyar yıl önce, dünyanın derinliklerinde... :D

Kayıtlar, Fransız tüccar Jean-Baptiste Tavernier'in 1666 yılında bu mücevheri Hindistan'da satın alması ile başlıyor. Aslında bazı kaynaklar tüccarın bu elması çaldığını da söylüyor. Tam tarih kesin olmamakla beraber Hindistan kaynaklı olduğuna inanılan bu taş Paris'e geliyor ve Tavernier Mavisi ismi ile duyulmaya başlanıyor. Tavernier elması, Fransa'nın en uzun süre tahtta kalmış Güneş Kralı XIV. Louis'e satıyor. Kral, saray kuyumucusunu taşı yeniden kesmesi için görevlendiriyor ve taş devlet envanterine Fransız Mavisi ile kaydediliyor. Bu Fransız Mavisi kralın aksesuarı olmaya başlıyor.

XIV. Louis'ten sonra adaşları XV. ve XVI. Louis'in de elmas ile ilgilendiği biliniyor. XVI. Louis'ten bahsetmişken tabii eşi Marie Antoinette'nin de elmasla ismi anılıyor. Kralın takısı olduğu için tarihi kayıtlar hiç takmadığını söylese de birazdan anlatacağımız lanetler onu da kapsıyor.

1790'lu yıllara geldiğimizde Fransız Devrimi sırasında kraliyet envanteri beş günlük bir yağma ile soyulduktan sonra Fransız Mavisi tarihe karışıyor. Kayıp olduğu süreç biraz karmaşık. Bu konuda rüşvetler, İngiltere'ye kaçırılmalar veya elmasın kolay taşınması için kesilmesi gibi fikirler dolaşıyor. Hırsız  Cadet Guillot'tan veya devrimci Georges Danton'dan bahsediliyor. Eylül 1812'ye geldiğimizde Londra'da, Umut Elması ile aynı özelliklerde bir mücevherin kaydına rastlanıyor. John Francillon, elması tüccar Daniel Eliason'ın mülkü altında izlediğini yazıyor. 

Buradan sonra, kraliyet kayıtlarında gözükmese bile belli kanıtlar ile birlikte, elmasın karısı Caroline aracılığıyla kral IV. George'a geçtiği düşünülüyor. Kralın vefatı sonrasında elmasın nereye gittiği bilinmese de kraliyet ailesi tarafından el konulmadığı biliniyor. Borçların ödenmesi için özel yollar ile elden çıkartıldığı düşünülüyor.

Bu zamandan sonraki ilk kayıt elmasa ismini veren Hope ailesinden geliyor. Thomas Hope adlı bir tüccar tarafından satın alınan elmas, tüccarın kardeşi Henry Philip Hope'un koleksiyon katologunda boy gösteriyor. Buradan sonra yapılan alım satımlar daha rahat izlenebiliyor. Hope ailesinde birkaç kuşak-yiğen arasında yolculuk eden elmas daha sonra el değiştiriyor ve kişiler arasında satın alınıp duruyor. Bu sırada alıcı Simon Frankel ile birlikte elmas New York'a geçiyor.

Elmasın bir zamanki sahipleri arasında zengin bir Türk tüccar Selim Habib de bulunuyor. 1900'lerin başında McLean ailesi elması alırken mücevherin ünü ve sözde laneti de basına yansayacak kadar popüler oluyor. Hatta bazı boşanmaların suçu bu elmasa yükleniyordu. Elmasların Kralı lakaplı Harry Winston gibi ünlü isimlerin de elinden geçtikten sonra elmas günümüzdeki konumuna, Smithsonian'a bağışlanıyor ve müzenin bir parçası oluyor.

Peki tüm bu serüvenin lanetli, kehanetli kısmı nerede? Yakın dönemlerde çıkmış anlatılara göre elmasın Hindistan'daki hikayesi bir satın alma ile değil, bir tanrıça heykelinin gözünden çalınması ile başlamıştı. Bu efsane çok büyük ihtimalle yazarların yarattığı bir ilüzyondu zira bu hikayeler elmasın ün ve değerini arttırmak için de iyi hizmet vermişti. Ve elmasın kehanetine, kötü şansına yorulan bu olayları kanıtlayabilecek tarihi kaynaklar gerçekten azdı veya hiç yoktu:

Kimilerince elması ortaya çıkartan ilk kişi Tavernier'in sonu, İstanbul sokaklarındaki köpekler tarafından getirilmişti. (84 yaşında doğal sebeplerden hayatını kaybettiğini söyleyen kaynaklarla çelişse dahi.) Sonraki sahibi Güneş Kral, pek de iyi olmayan sağlığı ile biliniyordu. Abseler, çıbanlar, bayılma nöbetleri... İsminin 15.'si çiçek hastalığından, 16.'sı ve onun eşi de giyotin ile bu dünyaya veda edecekti.

Elmasın çalınması sonrası ortaya çıkacağı dönemler, onu Eliason'a satmak için geldiği düşünülen Francis Beaulieu bir hapishanede lekeli hummadan ö*lecekti. Eliason'da elması aldıktan birkaç ay sonra kendi canına kıymıştı. 

Elmasın diğer kullanıcıları için de çeteler tarafından ö*ldürülmek, ailesi ile birlikte uçuruma düşmek, boşanmak, iflas etmek, tahttan indirilmek, hastalanmak, hapsedilmek gibi pek çok hikaye dolandı. Bu hikayelerin birinde, sahip olup olmadığı tartışmalı olsa da Osmanlı padişahı II. Abdülhamid'de vardı. 

Söylediğim gibi, yüzlerce yıl kişiden kişiye dolaşmış bu elması bu olaylar ile ilişkilendirmek ne kadar doğru olur emin değilim. Zira siz de aklınıza gelen 10-15 tanıdığınızı düşünseniz ne hayat hikayeleri bulabilirsiniz. Kayıplar, iflaslar, boşanmalar, başarısızlıklar, talihsizlikler... Tabii bu 10-15 kişi elit kesimden, hükumdarlar soyundan olursa bu hikayelere isyanların, giyotinlerin, yargılanmaların ve taht kayıplarının da eklenmesi tesadüf olmaz. Ama bir nesnenin, bu nesneyi tutmuş kişilerin başından neler geçtiğini görmek eğlencelidir tabii.

Kaynakça: 

• https://www.si.edu/spotlight/hope-diamond/history
• https://www.smithsonianmag.com/travel/the-hope-diamond-102556385/
• https://en.wikipedia.org/wiki/Hope_Diamond
• https://www.naturaldiamonds.com/epic-diamonds/the-hope-diamond-the-history-and-science-of-the-priceless-blue-gemstone/
• https://en.wikipedia.org/wiki/George_IV#Declining_health_and_death
• https://www.wondriumdaily.com/curse-hope-diamond/
• https://burialsandbeyond.com/2022/11/26/cursed-jewels-the-hope-diamond/
• https://en.wikipedia.org/wiki/Jean-Baptiste_Tavernier

Resimler:

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Henry_Bone_001.jpg
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:May_Yohe_5.jpg
• https://en.wikipedia.org/wiki/File:Antoine-Fran%C3%A7ois_Callet_-_Louis_XVI,_roi_de_France_et_de_Navarre_(1754-1793),_rev%C3%AAtu_du_grand_costume_royal_en_1779_-_Google_Art_Project.jpg
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marie-Antoinette,_1775_-_Mus%C3%A9e_Antoine_L%C3%A9cuyer.jpg
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jean-Baptist_Tavernier,_by_Nicolas_de_Largilli%C3%A8re.jpg
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Louis_XIV_of_France.jpg
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_Hope_Diamond_-_SIA.jpg
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hope_Diamond_Closeup.jpg
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Evalyn_Walsh_McLean_cph.3b18835.jpg
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:George_IV_1821_color.jpg
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fuseli_Henry_IV_part_2_act_II_scene_4.jpg
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:T
  he_Hope_Diamond_Mystery_(1921)_-_Ad_1.jpg
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:David_de_Coninck_-_A_cat_and_a_dog_fighting_over_fowl.jpg