Hikayedeki Yasak Meyve Gerçekten Elma Mıydı?

Bir inancımız olsun veya olmasın hepimizin kulağına çalınmıştır Adem ve Yasak Meyve hikayesi. Tanrı, Adem ve Havva'ya cennete istedikleri ağaçtan meyve yiyeceklerini, fakat yasak meyveye dokunmamaları gerektiğini söyler fakat şeytanın sözüne uyan Adem ve Havva yasak meyveyi yemiş, insanlık cennetten kovulmuştur. 

Pekala farklı dinlerde ve aynı dinin farklı kaynaklarında birbirinden farklı hikayeler, alternatif versiyonlar olabilir. Bizi ilgilendiren şey bu hikayeden ziyade hikayedeki meyve motifi bugün. Bu cümleleri okurken bile aklınızda  ''elma'' geçiyordur eminim. Zira hikaye genellikle ''yasak elma''nın yenmesi olarak anlatılır fakat ilginçtir ki dini kitapların hiçbirinde herhangi, spesifik bir meyveden bahsedilmez. Hikayeye elma kelimesi nasıl girdi derseniz büyük ihtimalle kitaplar bir dilden başka bir dile çevrilirken yapılmış bir tercüme hatası olduğu düşünülmektedir. 

Elma daha birçok masal ve halk hikayesinde karşımıza çıkmaktadır. Newton'ın başına elma düşer, Pamuk Prenses'in zehirli meyvesi elmadır, William Tell hikayesinde olduğu gibi okun hedefi baş üzerindeki elma olur, Kral Arthur efsanesindeki ünlü ada Avalon'un tipik ağaçları elmadır. İskandinav mitolojisinde Skírnir Gerðr'e kur yapmak için verdiği meyve elmadır. Üç Yunan tanrıçasını birbirine düşüren ve üzerinde ''en güzele'' yazan; sonucunda Truva Savaşı'na yol açacak tarihin belki de ilk güzellik yarışmasına sebep olan meyve de elmadır. 

Erkeklerde daha belirgin olmakla beraber insanlarda bulunan Adem Elması tabirinin de buradan geldiği, yenen yasak elmanın boğazda kaldığı düşünülmektedir. Tabii söylediğimiz gibi, kutsal metinlerde herhangi bir meyveden bahsedilmemektedir. Hatta tarih içinde bu yasak meyvenin ne olduğuna dair çeşitli iddialar atılmış, fikirler değişmiştir. Şaraba dönebildiğinden, meyvenin üzüm olduğunu düşünenler olmuştur. Anlatılarda üstlerini incir yaprakları ile kapattıklarından, yasak ağacın incir olabileceği söylenmiştir. İbranice'de isimleri günah ile benzeşen buğday da iddialar arasındadır. 

Bir konu daha var ki o da tabirin gerçekten de bir meyveyi kastedip etmediğidir. Yasak meyve kimilerince günahın sembolüdür. Cinsellik veya birlikteliği anlattığını söyleyenler de vardır. Mitolojilerde de anlattığımız gibi güzellik, şehvet gibi durumların ifadesinde de elme veya daha genl anlamıyla ''meyve'' tabiri kullanılır. 

Peki coğrafi olarka Ortadoğu'dan değil de Orta Asya'dan köken aldığı düşünülen bir meyve nasıl oldu da bu hikayede bu kadar baskın olabildi? Yukarıda da söylediğimiz gibi milattan sonraki birkaç yüzyıl içinde İncil'i Latince'ye çevirmek isteyen Romalılar zamanında kelime yanlış tercüme edilmişti fakat burada da şöyle bir ayrıntı var ki, kendilerince çeviriyi doğru yapmışlardı.

17. yüzyıla kadar, ''elma'' tabiri bizim elma olarak bildiğimiz meyvenin dışında diğer pek çok meyveyi kapsayan tamamlayıcı bir isimdi. Ve Latince'de, ''kötülük'' anlamına gelen kelime ile de benziyorlardı; büyük ihtimal bu benzerlik bir kelime oynu olarak da kullanılmak istenmişti. (mālum, mălum; şapkalar farklı dikkat ederseniz.)

Elma, yukarıda bahsettiğim pek çok örnekte olduğu gibi çoğu kültürün ve topluluğun hali hazırda tanışık olduğu bir meyveydi. Ben bunun da, hikayeleşme safhasında pekişmesine yardımcı olduğunu düşünüyorum. Zira süre gelen ve devam eden sanat ürünlerinde de ''elma'' tasviri yaygınlaşmış, sağlamlaşmış olmuştu. Şunu da belirtelim, her tabloda meyve elma olarak da tasvir edilmemiş; nar, şadok ismiyle de bilinen ağaç kavunu gibi meyveler ile de sunulmuştur. Özetlemek gerekirse, kutsal metinlerde bir ağaçtan; meyvesi yasak bir ağaçtan bahsedilmiş fakat ağaç veya meyve hakkında herhangi bir ayrıntı verilmemiştir. 

Kaynakça:

• KORUGAN, T, 2009, Lüzümsuz Bilgiler Ansiklopedisi 4, 5. Baskı, Aykırı Yayıncılık, İstanbul

• GÜNLÜK, A, 1993, Ege Kıyılarından Eski Zaman Masalları, 2. Baskı, Bilge Çocuk Dizisi, İstanbul

• FORD, M, Çev: Berna Yılmazcan, 2014, Yunan Mitolojisi: Kahramanlar, Tanrılar ve Canavarlar, 1. Baskı, Akılçelen Kitaplar, Ankara

• https://www.livescience.com/what-was-forbidden-fruit-in-eden.html

• https://www.npr.org/sections/thesalt/2017/04/30/526069512/paradise-lost-how-the-apple-became-the-forbidden-fruit

• https://folklorethursday.com/folklore-books/british-apple-lore/

• https://www.thetorah.com/article/how-the-forbidden-fruit-became-an-apple

• https://www.etymonline.com/word/apple

• https://en.wikipedia.org/wiki/Apple_(symbolism)

• https://en.wikipedia.org/wiki/Forbidden_fruit

Resimler:

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jan_Brueghel_de_Oude_en_Peter_Paul_Rubens_-_Het_aards_paradijs_met_de_zondeval_van_Adam_en_Eva.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Venus_Verticordia_-_Dante_Rossetti_-_1866.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Peter_Paul_Rubens_004.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:William_Blake,_The_Temptation_and_Fall_of_Eve.JPG

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_Rebuke_of_Adam_and_Eve_MET_DT5746.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Albrecht_D%C3%BCrer,_Adam_and_Eve,_1504,_NGA_6610.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Albrecht_D%C3%BCrer_-_Adam_and_Eve_(Prado)_2.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lucas_Cranach_the_Elder_-_Adam_und_Eva_im_Paradies_(S%C3%BCndenfall)_-_Google_Art_Project.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:John_Liston_Byam_Shaw_The_Woman_The_Man_the_Serpent.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lamgods_open.jpg