Tanrıçaların Güzellik Yarışması: Paris'in Kararı ve Truva Savaşı

Yunan mitolojisinin en sevilen hikayelerinden biridir belki de Paris'in Yanılgısı. Üç tanrıçanın güzellik yarışmasında bu ölümlü hakem seçilecek, kararı Truva Savaşı'na sebep olacaktır. Gelin en başından başlayalım: Truva kralı Priam ile kraliçe Hekabe'nin bir oğlu olacakmış. Doğum yapmadan birkaç gece önce Hekabe bir rüya görmüş: Kraliçenin karnından çıkan bir ateş Truva surlarını aşıyor, bütün bir şehri yangına veriyormuş.

Falcılar bu düşü kötüye yormuşlar ve doğacak çocuğun kenti yıkıma götüreceğini söylemişler. Priam bunun üzerine doğan çocuğu İda Dağı'na (Kaz Dağı) götürmek üzere bir uşağa vermiş. Kendisi çocuğuna kıyamamış. Zaten bir dağda tek başına yaşayamayacağını düşünmüş. Ama öyle olmamış, bir dişi ayı onu emzirmiş ve Agelaos isimli bir çoban bu çocuğu bulmuş ve kendi çocuklarıyla büyütmüş.

Günlerden bir gün, tanrıça Thetis ile Peleus'un düğünü Olimpos'ta yapılacakmış. Bu düğüne Kavga Tanrıçası Eris davet edilmemiş. Peri kızı Thetis'e aslında Zeus aşık olmuş fakat doğacak çocuğun kendisinden de güçlü olacağını öğrenen tanrı buna dayanamayıp Thetis'i bir ölümlüyle evlendirecekmiş. Ve bu işin bir an evvel olup bitmesini istediğinden, düğünde bir sorun çıkmaması için Eris'i davet etmemiş. Bunu duyan Eris, düğünün ortasına Hesperides bahçesinden aldığı altın bir elma fırlatıp üzerine bir not bırakmış: En güzelinize.

Tanrıçaların hepsi elmanın kendisi için olduğunu iddia edip kavgaya tutuşmuş. En son üç tanrıça kalmış: Hera, Athena ve Afrodit. Zeus, elmayı hangi tanrıçaya verse diğerleri kendisine kızıp sırt çevireceğinden bir türlü karar verememiş. Kararı bir ölümlüye bırakmış. Tanrıçaları, Hermes ile birlikte İda Dağı'na göndermiş. Paris orada, kaderinden habersiz çobanlık yapmaktaymış.

Görevin neden ona verildiği hiçbir efsanede bahsedilmemişse de sonuçta Paris hakem seçilmiş. Paris hemen karar verememiş çünkü tanrıçaların hepsi birbirinden güzelmiş. Hera ilk adımı atmış ve bir pazarlık konusu açılmış. Hera, Paris'e uçsuz toprakların egemenliğini teklif etmiş. Athena ona bilgelik ve şöhret vereceğini söylemiş. Afrodit ise yumuşak bir dille, kendisine dünyanın en güzel kızını, Spartalı Helena'yı aşık edeceğini söylemiş. 

Paris gerçekten de Afrodit'i güzel bulduğundan mıdır yoksa dünyanın en güzel kızının aşkını istediğinden midir bilinmez, Afrodit'i seçmiş ve bu günden sonra Afrodit'in teklifini gerçekleştirmesini beklemeye koyulmuş. İda Dağı'ndan şehre inmiş ve yarışmalara katılmış.  Bu yarışmalarda birincilikler kazandıktan sonra kız kardeşi onu tanımış ve Priam ile Hekabe'ye götürmüş. Oğullarını görünce çok sevinen ikili gözyaşlarına boğulmuş.

Paris bir süre sonra Sparta'ya gitmek istemiş. Babası ne kadar karşı çıksa da dayanamayıp ona bir donanma sağlamış ve Paris Helena'ya doğru yelken açmış. Sparta'da bir gün konakladıktan sonra da Paris Helena'yı kaçırmış ve Truva'ya geri gelmişler. Helena'nın Paris'le gelmek isteyip istemediği yani olayın bir kaçırma olduğu kaynaklarda değişiklik gösterse de Paris'in arkasında Afrodit'in olduğunu gözden kaçırmamak lazım.Sonrası da bildiğiniz gibi, Truva Savaşı. 

Anlatılarda değişiklikler var, Homeros'un değinmediği bir öykü Euripides'in tragedyasında yer alır. Onun anlatısında Hera, yarışmadan sonra Afrodit'e yenilmeyi sindirememiş; Paris'i Helena'dan yoksun etmek için Helena'ya benzeyen bir kadın yaratmış ve Paris'e onu yollamıştır. Gerçek Helena'yı Hermes ile Mısır'a göndermiş, savaşın sonuna kadar burada kalan Helena'yı Menelaos gelip almıştır.

Paris'in arkasında Afrodit'in olduğunu söylemiştik mesela. Bazı anlatılarda Helena tanrıçaya karşı gelecek kadar yürekli ve cesur tasvir edilmiştir. ''Gene mi sen tanrıça, neden hep baştan çıkarmak istersin beni?... ...Paris'in yanına git kendin yerleş hadi... ...Ona baki dert edin kendine onu. Sonunda da karısı yapsın seni, ya da kölesi.''

Anlayacağınız kaynaktan kaynağa belki de çeviriden çeviriye ayrıntıları değişmekte olan bir hikaye bu. Ben elimdeki kaynaklarla toparlayabildiğim kadar anlatmaya çalıştım. Umarım keyif almışsınızdır. İyi okumalar dilerim.

Kaynakça ve İleri Okuma:

• ERHAT, Azra, 1978, Mitoloji Sözlüğü, 2. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul

• Homeros, Çev: Azra Erhat -  A. Kadir, 2019, İlyada, 9. Basım, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul

• BERENS, E. M., Çev: Beril Huri, 2021, Antik Yunan & Roma Mitleri ve Efsaneleri, 1. Baskı, Fa Kitap Yayınları, Ankara

• GÜNLÜK, Ahmet, 1993, Ege Kıyılarından Eski Zaman Masalları (2. Baskı), Bilge Yayıncılık, İstanbul

• FORD, M, Çev: Berna Yılmazcan, 2014, Yunan Mitolojisi: Kahramanlar, Tanrılar ve Canavarlar, 1. Baskı, Akılçelen Kitaplar, Ankara

• https://en.wikipedia.org/wiki/Judgement_of_Paris

• https://www.greeklegendsandmyths.com/judgement-of-paris.html

• Walcot, P. “The Judgement of Paris.” Greece & Rome, vol. 24, no. 1, 1977, pp. 31–39. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/642687. Accessed 7 Aug. 2023.

Resimler:

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Golden_Apple_of_Discord_by_Jacob_Jordaens.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Joachim_Wtewael_-_The_Judgment_of_Paris_(1615).jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_Judgement_of_Paris_(Larger_version)_by_William_Etty.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:James_Thornhill_-_The_Judgement_of_Paris.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rubens_-_Judgement_of_Paris.jpg

• https://www.greeklegendsandmyths.com/judgement-of-paris.html

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Konstantin_Makovsky_-_The_Judgement_of_Paris_(1889).jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Albert_von_Keller_-_The_Judgement_of_Paris,_1891.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Willem_van_Mieris_-_The_Judgement_of_Paris,_1705.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gaetano_Gandolfi_-_The_Judgement_of_Paris.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hans_Rottenhammer_001.jpg

• https://en.wahooart.com/@@/AQQTJ6-Simon-Jacobsz-De-Vlieger-The-Siege-of-Troy