Tek Kelimesiyle Ordular Sarsan Lider: Julius Sezar'ın İsyan Konuşması

Sevgili okurlarım! Bugün sizlere tek bir kelimesi ile koca bir lejyonu, çıkardıkları isyana pişman eden ve sarsan komutan Julius Caesar'dan bahsetmek istiyorum. Seutonius, Appian ve Plutarkhos gibi tarih yazarlarının da bahsettiği üzere Julius Sezar gerçekten de tek kelimesi ile koca bir orduyu sarsabilecek kadar güçlü bir liderdi. 

Roma ordusunun en büyük birimi lejyonlardı. Yaklaşık 5000 askerden, krallık döneminde 4200 piyade ve 300 süvariden oluşuyorlardı ve birçokları isimlerini tarihe yazdılar. Bir örneğini Augustus ile ilgili bir yazıda tekrar anlatmak isterim ki burada da vereceğim: Suetonius'un On İki Sezar'ın Yaşamı isimli eserinde Augustus'un bir yenilgi sonrasında sarayının duvarına yaslanarak ''Quintilius Varus, lejyonlarımı bana geri ver!'' diyerek tekrar tekrar bağırdığı aktarılır. Bahsedilen savaş Teutoburg Ormanı savaşıdır ve 3 Roma lejyonu, XVII, XVIII ve XIX numaralı lejyonlar savaşta yok edilmişlerdir. Bu numaralar bir daha Roma lejyonları tarafından kullanılmamıştır. 

Sezar'ın hikayesinde adı geçen lejyon da X. Lejyon (X Equestris) lejyonudur. Milattan önce 61 yılında bizzat Julius Caesar tarafından toplanan bu lejyon kendisi tarafından 10 yıl boyunca kullanılmıştı. Galya Savaşlarında ve Britanya çıkartmasında kendilerini ispatlamışlardı ve görünen o ki Sezar'ın en güvendiği lejyonuydu. Fakat bu lejyon, İç Savaş sırasında maaşlarını alamadıkları gerekçesiyle bir isyan çıkartarak Sezar'ı yüz üstü bırakmıştı. Terhis edilmeyi istiyor, ödüllerini talep ediyorlardı.

Sezar, arkadaşlarının onu vazgeçirme çabalarına rağmen isyancıların kampına gitti ve onlara seslendi. İsteklerini kabul ederek serbest kaldıklarını bildirmişti fakat burada bönemli bir olay daha oldu. Sezar, askerlerine ''yoldaşlarım, askerlerim'' derdi. Fakat kampa girdiğinde onlara ''Vatandaşlar, yurttaşlar'' şeklinde hitap etmişti. Askerler duraksamadan, ''biz senin askerleriniz'' diye yanıt verdiler. Sezar, yıllarca birlikte savaşmalarına rağmen sözlerine güvenilmemesini uzunca bir süre affetmedi. 

Seutonius olayları kısaca böyle anlatıyordu. Appian da İç Savaş eserinde ''askerlerin görevden alınmak istediklerini ve ödüllerini istediklerini'' yazdı. ''Sezar beklenmedik bir şekilde onları terhis etti ve diğer lejyonları ile savaşı kazanacağı zaman, onuncu lejyona sözünü verdiği ganimeti getireceğini de eklemişti. Ordu içinde bir utanç seli ve sessizlik baş göstermişti. Savaş halinde komutanlarını yüz üstü bıraktıklarını düşünmeye başladılar. Sezar bir süre sessiz kaldıktan sonra tekrar ağzını açtı: Vatandaşlar! Gerçekten de terhis edilmiş, bir vatandaştan farkları kalmamıştı. Ordu sezara yalvarmaya ve kendilerini tutmasını söylemeye başladı fakat Sezar arkasını dönmüş, ayrılıyordu.''

Aynı olaylar Plutarch'ın Sezar'ın Hayatı eserinde de yer alır. Fakat içlerinde bu olaya en uzun yer veren Appian'dır bu sebeple kaynakça kısmında özellikle onunkine de göz atmanızı tavsiye etmekteyim. Olayları uzun uzadıya anlatacağım bir podcast yayını planlıyorum, dahası için mutlaka dinleyin!

Kaynakça ve İleri Okuma:

• Suetonius, On İki Caesar'ın Yaşamı, Çev: Gül Özaktürk, Ü. Fafo Telatar, 3. Basım, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2021

• ROBERTS, Andrew, Eski Çağ'ın Büyük Komutanları, Çev: Kutsi Aybars Çetinalp, 1. Baskı, Kronik Kitap, İstanbul, 2021

• https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html

• https://penelope.uchicago.edu/Thayer/e/roman/texts/appian/civil_wars/2*.html

• https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html

• https://imperiumromanum.pl/en/curiosities/mutiny-of-caesars-legionaries/

• https://www.jstor.org/stable/3184770

• https://en.wikipedia.org/wiki/Legio_X_Equestris#Caesar's_Civil_War

• https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.03.0078%3Atext%3DCaes.

• https://www.quora.com/Is-it-true-that-Julius-Caesar-allegedly-ended-a-revolt-of-his-soldiers-by-saying-one-word

• https://www.reddit.com/r/AskHistorians/comments/117zba/julius_caesar_allegedly_ended_a_revolt_of_his/

Resimler:

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Caius_Suetonius_Tranquillus.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marc_Antony_-_Leg_X_denarius_-_RSC_0038.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Julius_Caesar_MET_ES7940.jpg

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marc_Antony%27s_Oration_at_Caesar%27s_Funeral_by_George_Edward_Robertson.jpg

• Midjourney Yapay Zeka motoru.