Tarihten Bugüne, Uçmak!

'Uçmak'' binlerce yıldır insanların hayallerini ve zihinlerini süsleyen bir uğraş şüphesiz. Belki de kuşları gördüğümüz ilk anlardan beri aklımıza düşmüş bir tohum bu. Şu an uzaya gitmekten, farklı gezegenleri keşfetmekten bahsediyoruz. Belki gelecekte de farklı evrenlerden ve galaksilerden bahsedeceğiz, şu an hayalimiz olan şeyler bilet alınabilir etkinlikler olacak belki de. Fakat bu teknoloji bizim için gerçekten de yeni, ve bir o kadar da eski aynı zamanda. Nasıl mı? Beraber bakalım mı?

Uçaklar, özellikle de yolcu taşıyabilenler bizden bir önceki yüz yılın ürünleri diyebiliriz. Wright kardeşler ilk denemelerini 1900'lerin başlarında yapmışlardı çünkü. Sıcak hava balonları da ondan önceki iki yüzyılın. İlk denemeler 1780'li yıllara tekabül ediyor zira.  Oysa insanla uçmayı ve uçabilen cisimleri yüzyıllardır kafalarına takmış durumdalar. 1600'lerde yaşadığı kabul edilen, kimilerince de sadece bir şehir efsanesi olan Hazerfan Ahmet Çelebi buna bir örnek. Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde Galata'dan Üsküdar'a kadar süzülmüştü kendisi. Bir yakadan diğerine!

Ondan bir veya iki yüzyıl önce yaşamış İtalyan bilgin John Damian'da şair William Dunbar'ın birkaç şiirinde uçma gayretleri ile dalga geçilen biriydi mesela. 1400'lerde yaşamış  İskoçya Kralı IV. James'in sarayında bulunan bir İtalyan'dı. Kendisi ile aynı milletten olan, Rönesans dahisi Da Vinci'nin karalamalarında da uçak benzeri cisimler vardı. 

Karanlık olarak bilinen Orta Çağ'da dahi bu fikirlerin benzerini görebiliyoruz. 1200'lerde yaşamış İngiliz filozof Roger Bacon eserlerinde felsefet taşından, baruttan ve denizaltılardan bahsettiği gibi uçan cisimlerden de bahsediyordu. 

Daha da geriye gidelim, 1000'li yıllarda yaşamış bir keşiş olan Malmesbury'li Eilmer; anlatılara göre Yunan mitinde Güneş'e yakın uçtuğu için kanatları eriyip yere düşen İkarus'un babası Daedalus'tan etkilenmişti. Malmesbury Manastırı'ndaki bir kulenin tepesine çıkmış, giydiği kanatlar ile kendini havaya bırakmış olsa da iki bacağını da kırarak ömür boyu topal kalmıştı. Peki sizce neden uçamamıştı? Kendisi hayatı boyunca başarısızlığını, kendisine bir kuyruk edinmediğine bağlamıştı. 

Milattan önce yaşanmış yüzyıllarda Asya topraklarında ''uçan cisimler'' bir hayli yaygındı. Çinli filozof Mozi ve mimar Lu Ban'a atfedilen ilk uçurtmalar M.Ö. 5. yüzyılda uçurtulmuşlardı. Bu uçurtmalar mesafe ölçmek, rüzgarı test etmek, askerlere sinyal vermek ve askeri operasyonlar için iletişim sağlamak için kullanılıyorlardı. 

M.S 6. yüzyılda yaşamış Çin-Kuzey Qi İmparatoru Wenxuan, tutsaklarını bir deney amacıyla kulelerden, bu uçurtmalara bağlatarak fırlatıyordu. Kayıtlara göre Yuan Huangtou isimli bir tutsak hayatta kalmıştı. 

Ve tabii mitler ve efsaneler... Yunan mitolojisinde belki de en bilinen örnek İkarus'un hikayesidir. Kanatlı atlar olan Pegasuslar ile Bellerophon'un hikayesi de bu konuya örnek verilebilecek bir başka hikayedir. Sadece Yunan miti de değil, İskandinav mitinde Valkürler hayatını kaybeden onurslu savaşçıları cennetleri Valhalla'ya uçarak taşırlar mesela. İşin özü, bizim için hem yeni hem de eskidir ''uçmayı düşünmek'', bakalım zamanla nasıl karşılayacağız bu deneyimi! Biliyorum biliyorum, uçuşlar yıllardır hayatımızın bir parçası fakat teknoloji de durmuyor ya! Durun bakalım önümüzde neler varmış... Düşününce, hepsinin bir kuş gördükten sonra zihen düşen bir fikirden çıkmış olma olasılığı çok hoşuma gidiyor benim. İyi okumalar dilerim!

Kaynakça:

Kemmerich, Max, Tarihte Garip Olaylar, Çev: Behçet Necatigil, Varlık Yayınları, İstanbul, 1968

https://www.athelstanmuseum.org.uk/malmesbury-history/people/eilmer-the-flying-monk/

https://seattleballooning.com/when-was-the-hot-air-balloon-invented/#:~:text=The%20hot%20air%20balloon%20was%20invented%20in%201783%20by%20Joeseph,Ed%20Yost%20at%20Raven%20Industries.

https://www.aviationfile.com/desire-to-fly-in-greek-mythology/

https://www.kite.org/about-kites/history-of-kites/

https://applications.icao.int/postalhistory/aviation_history_the_mythology.htm

https://www.nps.gov/articles/idea-of-flight.htm

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_firsts_in_aviation#Practical_flight_1914%E2%80%931938

https://en.wikipedia.org/wiki/Emperor_Wenxuan_of_Northern_Qi#Late_reign

https://en.wikipedia.org/wiki/Kite#History

https://en.wikipedia.org/wiki/Roger_Bacon

https://en.wikipedia.org/wiki/Eilmer_of_Malmesbury

https://www.onverticality.com/blog/eilmer-of-malmesbury-the-flying-monk

https://en.wikipedia.org/wiki/John_Damian

https://tr.wikipedia.org/wiki/Roger_Bacon

https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_aviation

https://en.wikipedia.org/wiki/Montgolfier_brothers

https://tr.wikipedia.org/wiki/Hez%C3%A2rfen_Ahmed_%C3%87elebi

Resimler:

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eilmer_of_Malmesbury.jpg

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Elmer_flying_monk.jpg

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Malmesbury_Abbey_west_tower.jpg

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kite_Flying_by_Suzuki_Harunobu_(%E9%88%B4%E6%9C%A8_%E6%98%A5%E4%BF%A1).jpg

https://en.wikipedia.org/wiki/Roger_Bacon#/media/File:Roger-bacon-statue.jpg

https://en.wikipedia.org/wiki/The_Fenyeit_Freir_of_Tungland#/media/File:Landon-IcarusandDaedalus.jpg

https://en.wikipedia.org/wiki/Montgolfier_brothers#/media/File:Early_flight_02562u_(2).jpg