Bir zamanlar İstanbul’un adaları 10 taneydi, ama içlerinden bir tanesi bundan 1000 yıl önce sonsuza dek denizin derinliklerine gömüldü. Büyük, heybeli, burgaz, kınalı, sedef - sivri yassı kaşık ve tavşan. Toplam 9 adadan oluşan bir takımada var İstanbul'da. İki tane de kıyıya yakın kayalık var içlerinde Yıldız ve Dilek kayalıkları.
İşte bu kayalıklar, 1010 yılındaki depremde batmış olan 10. ada Vordonos'un zirveleriydi. Büyük ve Küçük Vordonos isminde iki ada varmış burada vakti zamanında. Kutulo, Polimia, Manastır Kayalıkları, Bostancı Çöken Ada ve Höreke gibi isimlerle de anılmışlar. Küçük adanın üzerinde bir de manastır bulunuyormuş: Armeniakon
Adaların ismiyle ilgili en tutarlı etimolojik bağlamlardan bir tanesi, Vordonisi isminin Yunanca'dan, ''işlenmemiş kaya'' anlamındaki Vordona'dan gelmesi. Bizanslıların Vordonos ismini kullanması ve halk tarafından kullanıla kullanıla Vordonisi'ye dönüşmesi. Şimdi gelelim Bizans entrikası kısmına!
İstanbul'un bu batık manastırını, Bizanslı keşiş Photios yaptırmıştı. Başlangıçta kendi halinde bir manastırı keşişi olan Photios, kardeşinin; İmparatoriçe Theodora'nın kız kardeşi ile evlenmesi üzerine sarayda görev almaya başlamış ve genç yaşta Ortodoks Rum Kilisesi Patriği olmuştu. Eski patrik Ignatios da Küçükyalı'da bulunan manastıra sürgüne gönderilmişti. Bu bölgede, Bryas Sarayı kalıntıları üzerine ismini Satyros koyacağı bir manastır yaptırmıştı.
Bu iki manastır, Armeniakon ve Styros; birbirlerinin neredeyse birebir kopyalarıydı. Ve ilginç olan şudur ki, küçükyalıdaki Styros Manastırı altında; uzantıları Vordonos'taki manastıra uzanan dehliz ve geçitler olduğu da iddia edilmiştir.
Photios ile Ignatios, birbirlerine zıt fikirleri olan din adamlarıydı. Konu; ikonlardı. Kiliselerin içinde bu ikonların yeri var mıydı, yok muydu? İkili arasındaki çekişme, ardı artlarına patrik seçilmeleri ile iyice kızışmış. Ignatios gidince yerine Photios gelmişti, Vatikan'a sırt çeviren Photios da azledilince de yerine Ignatios tekrar gelmiş. Ignatios vefat edince de Photios tekrar patrik olmuş.
On yıl kadar görevde kalan Photios tekrar azledilerek Vordonisi'deki manastırında ömrünü tamamlamış. Kimilerince de Ermenistan'daki Bordi Manastırı'nda vefat etmiştir. Bir başka rivayete göre de; mezarı adada bulunmaktadır.
Bu arada adanın tarihinden biraz daha bahsetmek gerekirse, isme ilk kez 787 yılında yapılan ikinci İznik Konsili belgelerinde rastlanmış, 1204 yılındaki latin işgalinden sonra da bir daha kullanılmamış. Zira ada zaman için batmış... Nasıl battığına ilişkin birkaç farklı hikaye var. En çok karşılaştığım sebep 1010 yılındaki Büyük İstanbul Depremi. Fakat kıyı bölgesinin alüvyon yapısından dolayı şiddetli lodos ve deprem sarsıntıları sonrasında yıllar içinde battığını söyleyenler de var. 1010 depreminde battığına dair elimizde yazılı bir kaynak yok. Hatta 1700'lerde çizilmiş bir haritada adanın hala görülmesi; yıllar içinde gittikçe daha da battığını düşündürtüyor bilim insanlarına.
1936 senesinde Satyros Manastırı tespit edilince, araştırmalar ardı ardına gelmiş. 1956 senesinde, Fener Rum Patrikhanesi'nin MS 500 yılına ait bir İstanbul haritası incelenirken Vordonisi Adaları göze çarpmış ve kayıt altına alınmışlar.
Kaynakça ve Fotoğraflar:
- https://kulturenvanteri.com/tr/yer/satyros-manastiri/#17.23/40.943679/29.115656
- https://blog.quicksigorta.com/yasam/anadolunun-gizemlerle-dolu-efsanelerini-ne-kadar-taniyorsunuz-1530
- https://dergi.salom.com.tr/haber-1145-Istanbulacuteun_onuncu_adasi_vordonisi.html
- https://adalidergisi.com/tum-sayilar/2023/ocak-sayi-211/vordonisi-photios-ve-manastir-oykuleri/
- https://arkeofili.com/istanbulun-1010-depremiyle-denize-gomulen-onuncu-adasi-vordonisi/#:~:text=1010%20%C4%B0stanbul%20Depremi,sakinleri%20i%C3%A7in%20de%20panik%20yaratt%C4%B1.
- https://digi.vatlib.it/view/MSS_Vat.gr.1613/0156
- https://commons.wikimedia.org/wiki/File:A_Plan_of_Constantinople_in_1770.jpg
- https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Princes_islands.jpg
- https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Princes%27_Islands_travel_map.svg
- https://tr.wikipedia.org/wiki/I._Fotios#/media/Dosya:Facial_Chronicle_-_b.13,_p.414_-_Photios_baptising_king_of_Bulgars.gif
.jpg)
Yorumlar
Yorum Gönder