İsviçre'nin Başkenti Zürih, Gezi Yazısı ve Gezilecek Yerler

2024 yazında yaptığım ikinci gezinin; ikinci şehrindeyiz: İsviçre'nin başkenti Zürih. İsmi bile güvenliği, huzuru, bağımsızlığı çağrıştırıyordu Zürih'in bana. Gezimizde Münih ile Paris'i bağlayan günübirlik bir gezi yapabildik Zürih'e; görmüş olduk bu dünyanın en güvenli ve en pahalı kentini. Yaklaşık 1.5 milyon nüfusu ile kent, İsviçre'nin başkenti söylediğim gibi. Zürih Gölü'nün kuzeyine ve Alp dağlarından yaklaşık 30km uzağa kurulmuş kentin tarihi Romalılara kadar gidiyor aslında. 2. yüzyılda bölgeyi fetheden Romalılar buraya Turicum demişler. Keltler de Turus demişler. Zamanla günümüzdeki halini almış.

Zürih bence günübirlik bir geziyi hak eden bir şehir, fakat gezmek için günler hatta haftalar sarf edilmesi gereken bir yer de değil. Neden mi? Gezilecek yerlere geçtiğimiz zaman siz de anlayacaksınız bence fakat önden söylemek gerekirse, bizi çok da etkileyen bir şeyle karşılaşmadık bu şehirde. Ne gezilecek görülecek yerleri, yapıları ne de kültürü, insanı etkiledi bizi. Doğası, gölü ve birazdan anlatacağım çeşmeleri ile kalbimizde yer edinse de; günübirlik bir şehir olarak kaldı gözümüzde.

Söylediğim çeşmeler aslında Zürih'e bir isim daha takılmasına sebep olmuş: Çeşmeler Şehri. Bu ismini de gerçekten adım başı Alplerin suyunu içebileceğiniz çeşmeleri ile gayet başarılı bir şekilde taşıyor. Kiliselerin önünde, sokak aralarında, bazen duvarlardan çıkan musluklar şeklinde pek çok yeri çeşme dolu Zürih'in.

Şehir gerçekten çok temiz, mavi ve yeşil. Tabii yaz ayında soktaki çiçekler ve ağaçlar giyinmiş iken gittik biz fakat gözünüz biraz olsun uzaklara erişsin; yine ormanlar ve ağaçlar karşılıyor sizleri. Binaların, yolların içinde kalmıyorsunuz asla. Gölü, kazları, ağaçları ve serin temiz suyu ile gerçekten kendimize geldik diyebiliriz. Tabii yollar da elektri araçlar ile dolu, ne bir egzoz ne de bir gürültü var şehrin içinde. 

Gelelim gezilecek yerlerine, fakat şunu baştan söyleyelim. Hristiyanlığın, özellikle de Katolik Kilisesi'nin derinden sarsılacağı 16. yüzyılda, Reform döneminde İsviçre bu harekatın ses getirdiği ülkelerden birisi olmuştu. 1520'li yıllarda Zwing'li Huldrych liderliğinde birkaç kanton Protestan olduklarını ilan ettiler. Tabii bazı Kantonlar da Katolik kalmış; bu da Kappel Savaşları'nı doğurmuştu. Bu ikilik uzun bir süre iç politikaları belirlemiş ve dış politikada birleşmiş bir İsviçre imgesinin oluşmasını engellemişti. Uzun lafın kısası, 

1. Grossmünster

Şehrin 4 büyük kilisesinden biri olan Grossmünster; iki kulesi ile direkt dikkatinizi çekecektir zaten. Romenesk tarzda yapılan yapı bir Protestan kilisesidir. Efsaneye göre, Şarlman tarafından yaptırılan bir Karolenh kilisesinin bulunduğu yere, 1100'lü yıllarda yapılmıştır. Açılışını 1220 yılında yapan kilise; Zwingli Huldrych'in reformu başlattığı yerdir. 

Efsaneye göre, Şarlman bir geyiği avlamak için at sırtında iken Köln tarafından Zürih'e kadar gelmiştir. Kilisenin bulnduğu yerde; geyikler, atlar ve köpekler diz çökmüştür. Kralın yanındakiler Zürih'in koruyucu azizleri olan Felix, Regula ve Ecuperantius'un buraya gömüldüğüü söylemişler. Şarlman da kiliseyi buraya kurmuştur. Yapılan kazılar alanda bir Roma mezarlığı olduğunu da doğrulamıştır.

İsmini de yaklaşık 14. yüzyılda almıştır. İlk belgelerde Zürih Kilisesi olarak da bilinen yapı daha sonra 1200'lü yıllarda Manastır (Münster) ismini almış; 1322 senesinde Grossmünster olarak isimlendirilmiştir. 

2. Lindenhof Tepesi

Linden kelimesi ıhlamur anlamına geliyor; ıhlamur ağaçlarından ismini alıyor bu tepe ve bir özelliği daha var: şehrin en eski açık yeşil alanı burası. Roma döneminde ve aynı şekilde Karolenj hanedanlığı hükmündeyken şehir bu tepe etrafında kurulmuş hep. Tepede yararlanmak isteyen Romalılar I. Valentinianus döneminde buraya bir kale de yaptırmışlar. 10 kulden ve 2 metrelik duvarlardan oluşan kalenin kalıntıları hala görülebilmektedir. Ne yazık ki kale Orta Çağ'da yıkılmış, tepe biraz daha günümüzdeki halini almıştır. 

3. Polyterrasse / ETH Zürih

Burası Zürih kentini hatrı sayılır bir yükseklikten izleyebileceğiniz bir seyir terası. Kısıtlı vaktimizden dolayı biz Ihlamur Tepesini değil burayı tercih etmiş bulunduk; tabii tepenin tarihi de ayrıydı fakat buranın manzarasının bize şehri daha çok göstereceğine inandık. 

Terasın, prestijli okullardan Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü'nün arkasında olduğunu da belirtmiş olalım. Akademik amaçlar ile seyahet edecek olanlar, okulun bu tarafına da bir uğrasın bizce :D

4. Fraumünster

Şehrin dört eski kilisesinden biri, Frau: Kadınların Kilisesi. İsmini, 853 yılında kral II. Louis tarafından kızı Hildegard adına kurulan bir manastırın kalıntıları üzerine kurulmasından alıyor bu kilise. Evanjelik Reform Kilisesi olduğunu da belirtelim. 

5. Rathaus

1803'ten bu yana kanton meclisinin toplandığı bina burasıdır. 17. yüzyılın sonlarına doğru Barok tarzda inşaa edilmiştir. 

6. Wasserkirche

Aslında ismi çok kolay anlaşılan bir yapı; wasser ve kirche; su kilisesi. İLk olarak 1250'li yıllarda tarihe not düşülen bu yapı zaman içinde pek çok amaçla kullanılmış. Bir dönemler putperestlerin tapındığı bir yer olan kilise, Aziz Felix ve Regula'nın idam edildiği yer olarak da bilinir ortaçağ efsanelerinde. 17. yüzyıldan itibaren de kütüphane olarak kullanılmış; Zürih Üniversite'nin kurulmasına büyük katkıda bulunmuştur. 

7. Grimmenturm

Şimdi biraz garip bir binaya geldik, bu binanın ne olduğunu ve nerede olduğunu biz bir türlü anlayamadık :D Grimmenturm aslında bir ortaçağ kulesi, dar bir sokağın yanında ve birkaç yapının arasında sıyrılıp göğe yükseliyor. 13. yüzyılda bir aile tarafından yaptırıldığı düşünülüyor. 1324 yılından günümüze ulaşan bir belgeye göre o dönem Zürih'te bulunan 30 kuleden birisi imiş. Kuleyi açık bir alandan görebildiyseniz kendinizi şanslı saymalısınız çünkü bahsettiğim gibi birkaç bina tarafından hapsedilmiş bir şekilde duruyor; içine girmenin bir yolu varsa bilmiyorum..

8. Zürih Merkez Kütüphanesi

5.1 milyon eserin bulunduğu kütüphane yaklaşık 125.000 el yazmasına ev sahipliği yapıyor. Aslında bir şehir kütüphanesi fikri, Grossmünster'in kütüphanesine yani 1259'lu yıllara kadar uzanıyor. Fakat 16. yüzyılda bir kitap yakma olayı sırasında kitapların büyük bir çoğunluğu kayoluyor ve geriye sadece 470 cilt kalıyor. 1532'den sonra kütüphane tekrar kurulmaya başlanıyor..

9. Roma Hamamı Sistemi

Thermengasse olarak geçen bu yer, 1983 seesinde bir mağaza yenilenirken yapılan çalışmalar sırasında süpriz olarak bulunmuş aslında. Bir roma hamamı kalıntısı keşfedilmiş. Metal bir ızgara ile de üzeri kapatılmış ve insanların izleyebilmesi için bir koridor oluşturulmuş adeta. 

10. Çin Bahçesi

Bu bahçe, Zürih ile kardeş şehir statüsünde olan Çin şehri Kunming tarafından şehre armağan edilmiştir. 1994 senesinde açılan bahçe, Çin dışındaki en büyük Çin bahçelerinden de biriymiş. Zürih'in Kunming'e içme ve arıtma suyu sağlanmasında yardımcı olmasına üzerine hediye verilmiş. 

11. St. Peter Kilisesi

Zürih'in 4 eski kilisesinden biri olan St. Peter'e dair ilk kanıtlar 8. ve 9. yüzyıla uzanıyor fakat Romenesk yapı 1000'lı yıllarda inşa edilmiş. Bu yapı da 1230'larda; şu an birkaç kalıntısını gördüğümüz haline çevrilmiş. Şehrin ilk bağımsız başkanı olan Rudolf Brun 1360 yılında bu kiliseye gömülmüş. Kilise günümüzdeki halini 1706 senesinde almış. 

Sağdaki yapı.

12. Predigerkirche 

Şehrin dört büyük kilisesinden biri, Zürih kentinin en yüksek Gotik yapısı da bu binadır. 13. yüzyılda romanesk tarzda inşaa edilen yapı zamanla dönüşüme uğramıştır. Başlarda Dominik Tarikatı'nın Predigerkloster manastırı olarka inşa edilmiştir. 

13. İsviçre Ulusal Müzesi

Şehre otobüs veya tren ile gelirseniz, istasyonun hemen yanındaki görkemli bina burası olacak; İsviçre Ulusal Müzesi. Tarihi görünüyor değil mi? Yapı 1898 senesinde mimar Gustav Gull tarafından Fransız rönesans şatolarından esinlenilerek inşa edilmişti. Kuleleri, avluları ve parkıyla sadece mimarisi bile insanı mutlu ediyor bence. İçerisi de yüzlerce hatta binlerce yıllık eserler ile dolu diyebilirim. Kısıtlı vaktimizden dolayı gezememiş olsak da dışından bir süre izledik burayı. 

Gezilecek yerler listenizde olabilecek diğer yerler:

• Zürih Opera Binası

• Zürih Sanatevi

• Schauspielhaus

• Helmhaus

• Sihlfeld Mezarlığı: Şehrin en büyük mezarlığı, bazı ünlü isimlere denk gelebilirsiniz.

• Rietberg Müzesi

• Zürih Kongre Binası

• Geiserbrunnen: Bir boğayı evcilleştiren bir adamı heykelinin bulunduğu bir süs havuzu

• Zürih Doğa Tarihi Müzesi

• Zürih Botanik Bahçesi

• Zürih Hayvanat Bahçesi

• Giacometti-Halle: Burası haftanın sadece belli ünlerinde ve belli saatlerinde, rehberler eşliğinde gezebileceğiniz bir yer. Ücretsiz fakat polis girişi olmasından sanıyorum ki elinizi kolunuzu sallayarak gezebileceğiniz bir yer değil.

Kaynakça ve Resimler:

Aksi belirtilmeyen fotoğraflar tarafıma aittir, kullanmak istiyorsanız lütfen iletişime geçiniz.

• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:K%C3%A4ferberg_-_Lindenhof_-_Schipfe_-_Limmat_-_Sicht_vom_Grossm%C3%BCnster_Karlsturm_IMG_6425.JPG
  
  
• https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87in_bah%C3%A7esi,_Z%C3%BCrih#/media/Dosya:Z%C3%BCrich_-_Chinagarten_-_Wasserpalais_IMG_0228.jpg